کد مطلب:26475 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:252

بازگشت به سرگذشت حدیث در مکتب خلفا











در برابر آن همه محكم كاریها در مكتب اهل البیت (ع) مسأله مدارك حدیث پیامبر (ص) در مكتب خلفا به قرار ذیل است:

در مكتب خلفا نوشتن حدیث پیامبر (ص) را تا زمان عمربن عبدالعزیز تحریم كرده بودند، اما به دستور این خلیفه این امر حرام، حلال شد! و به امر وی در ابتدای قرن دوم هجری پیروان مكتب خلفا تدوین حدیث را شروع كردند.

بنابراین آنچه به نام حدیث پیامبر (ص) در آغاز قرن دوم هجری نزد پیروان مكتب خلفا وجود داشت، احادیثی بود كه با چند واسطه از پیامبر(ص) به ایشان رسیده بود.

بنابر نظر محدّثین، حدیث در مدت یك قرن توسط چهار طبقه از روات روایت می شود، برای مثال می گوئیم:

چنانچه در آن زمان كه خلیفه عمر بن عبدالعزیز دستور نوشتن حدیث را صادر كرد، محدّثی در كتاب خود از شخص خلیفه عمربن عبدالعزیز - كه در سال 101 هجری وفات كرده - حدیثی را از پیامبر (ص) روایت كند، در این مورد سلسله سند حدیث می توانست چنین باشد:

[صفحه 13]

1 - خلیفه عمر می توانست آن حدیث را از پدرش عبدالعزیز بن مروان روایت كند.

2 - عبدالعزیز بن مروان می توانست حدیث را از پدرش مروان بن الحكم روایت كند.

3 - مروان بن الحكم كه در زمان پیامبر (ص) طفلی شیرخوار بوده می توانست آن حدیث را از پدرش حكم بن ابی العاص روایت كند.

4 - حكم بن ابی العاص كه حضور پیامبر (ص) را در بزرگسالی درك كرده بود، می توانست حدیث را از پیامبر (ص) روایت كند.

بنابراین در مثال مذكور آن حدیث با چهار واسطه از پیامبر (ص) روایت شده است. در این صورت حدیثی كه در طول صد سال با چهار واسطه از زبانی به گوشی برسد، تا چه اندازه قابل اعتماد است؟

اینك دلیلی روشن از مكتب خلفا بر گفته ی خود می آوریم:

ذهبی و ابن كثیر از بشیربن سعد روایت می كنند كه می گفت:

از خدا بترسید، و خوددار باشید در روایت كردن حدیث.

به خدا قسم من خود كسانی را دیدم كه با هم در مجلس ابوهریره می نشستیم و ابوهریره از پیامبر (ص) حدیث روایت می كرد و از كعب الاحبار نیز حدیث روایت می كرد، سپس بر می خاست. من خود می شنیدم از بعضی كسانی كه با ما - در مجلس ابوهریره - بودند، روایتهایی را كه ابوهریره از پیامبر (ص) روایت كرده بود، به كعب نسبت داده و آن روایت را از كعب روایت می كرد و روایتهایی را كه ابوهریره از كعب روایت كرده بود به پیامبر (ص) نسبت داده و از پیامبر (ص) روایت می كرد.[1].

ناگفته نماند آنچه تا بدینجا بیان شد درباره ی احادیثی می باشد كه در زمان معاویه جعل نشده، و یا آنكه به سود خلفا دستكاری نگشته است؛ چنانكه در كتاب نقش عایشه به خصوص فصل «با معاویه» و نیز در بحثهای گذشته ی این كتاب به آن اشاره شد.

[صفحه 14]



صفحه 13، 14.





    1. شرح حال ابوهریره در سیر اعلام النبلأ، ج2، ص436 و تاریخ ابن كثیر، ج8، ص109 آمده است و الفاظ این حدیث مطابق نقل ابن كثیر می باشد. رجوع شود به تفسیر ابن كثیر، ج3، ص105 -104.